Bekir Ağırdır, Tarhan Erdem’i anlattı: Çırak hislerle yazdım

Bekir Ağırdır, eski CHP Genel Sekreteri ve KONDA Araştırma ve Danışmanlık Şirketi’nin kurucusu Tarhan Erdem’i anlattı.

T24’teki köşesinde “Hayat ustam Tarhan Erdem” başlıklı bir yazı kaleme alan Bekir Ağırdır, “Bu yazıyı yazdım, sildim, yazdım, sildim. Hâlâ tıpkı odada iki masada oturuyoruz. Ancak onun masasında hayat ustam yok, çiçekler var. Art planda çok sevdiği Vivaldi çalıyor. Her cümleden sonra dönüp ona bakıyorum. Biliyorum özel şeylerden, hislerden kelam edilmesinden hoşlanmazdı; lakin dedim ya, bu ferdî bir yazı oldu Tarhan Beyefendi, ne yapayım, çırak hisleriyle yazdım. Sizi çok özleyeceğim” sözlerine yer verdi.

Bekir Ağırdır’ın yazısı şöyle:

Sevgili okur, bu yazı çok şahsî, çok da duygusal bir yazı. Tarhan Erdem’i yazacağım, aslında Onunla olan öykümü kısaca sizlerle paylaşmaya çalışacağım.

Biliyorum ki kendisi bu yazıyı okusaydı çok kızardı. Zira kendinden bahsetmezdi, bahsedilmesinden de hoşnut olmazdı. 2010 yılında kızı Ayşe ile planlayıp, hayatını, yaşadıklarını kayda almak istemiştik. Aydın abi (Aydın Engin) ile konuştuk, ırmak söyleşiyi o yapacaktı. Sohbeti başlattılar, Aydın Abi dört defa ofise geldi. Lakin dördüncü seferden sonra isyan ederek söyleşiyi bıraktı. Tarhan Beyefendi hayatına dair, ferdî hiçbir şey anlatmıyordu. Aydın Ağabey’in deyişiyle, “hangi ilkokula gittiği” sorusuna bile “İnsanlar ne yapsın benim hayatımı, okulumu, fikirlerim kıymetli, onları konuşalım” karşılığı veriyordu.

Anlatmazdı, sırf kendi ferdî öyküsünü değil 65 yıllık siyasi gayretinin içinden bile hiçbir şeyi şahıslar üzerinden anlatmadı. Fikir ayrılıklarını, siyasi ayrışmaları, tansiyonları söyleyenleri üzerinden düşünmez, konuşmazdı. Ondan birinci öğrendiğim şeylerden birisi bireyler, aktörler üzerinden değil problemler üzerinden düşünmek ve konuşmak gerektiği oldu.

Benim hayat ustamdı, birinci işverenimdi, son işverenim ve ortağım oldu. Üniversiteyi bitirmiştim, kamu iş imtihanlarını bekliyordum lakin acil olarak da, geçinmek için işe gereksinimim vardı. Tesadüfen bir arkadaşımla birlikte kamu imtihanlarına hazırlanmak için çalışırken arkadaşıma Tarhan Fazilet ile randevu haberi geldi. Ben de yanında olduğum için bir arada gittik. Tarhan Beyefendi CHP Üye Yazım Ofisi isminde bir tertip kurmuş, ilçe ve vilayet yöneticilerinin üyeleri silemeyecekleri, parti içi üyelik ve kongre süreçlerinin bilgisayarla yapılacağı bir süreç ve tertibi yönetiyordu. Ülkede şimdi 300 bilgisayarın olduğu vakitlerdi. Siyasi yerde dünyada ikinci sefer denenecek bir model tasarlamış, CHP’ye ve Bülent Ecevit’e kabul ettirmişti.

Bizleri dinledi, imtihanlara kadar yanında çalışmamızı istedi. Sonraki gün, 1979 yılı mayıs ayıydı, yanında çalışmaya başlamıştım. Üç ay sonra bana kamuda değil özel bölümde çalışacak niteliklerim olduğunu, İstanbul’a gitmemi önerdiğini, illa Ankara ve kamu diyorsam da çalıştığımız CHP Üye Yazım Ofisinin yöneticisi tayin ettiğini söyledi. Odasına bir masa daha koydurttu ve yan yana çalışmaya başladık. Ecevit’e götürüp yeni yönetici olarak tanıştırdığında şimdi grup elbisem, kravatım yoktu. Daima kravatlıydı fakat karşısındakileri hiçbir vakit kılık kıyafetiyle, tipiyle hatta kimliğiyle değerlendirmez, davranmazdı.

12 Eylül darbesine giden günlerde o küçücük odada çok konuşmasına tanıklık ettim. Siyasetçiler, gazeteciler geldiğinde odadan çıkmamı istemezdi. En büyük özelliklerinden birisi neyin, nasıl yapılacağını hiçbir vakit ders verir üzere anlatmamasıydı. Karşısındaki, yanındaki onu izleyerek, dinleyerek ne öğrenirse, neyi öğrenmeye arzuluysa o kadar hayatına girerdi. Son gününe kadar da daima o denli davrandı. Düzgün, gerçek yaptıysanız gözlerinin içi parlayarak bakardı size lakin bir defa bile işe dair bir yanlıştan ötürü birisini azarladığına şahit olmadım. İşte çalışkanlığı, ciddiyeti çok sever, çok önemserdi. İşteki yanlışları da şahıslar üzerinden değil süreçler üzerinden değerlendirirdi daima.

Sadece bilerek yapılan kusurlara, kasıtlı söylenen palavralara çok kızardı. Ondan öğrendiğim en kıymetli şeylerden birisi bu oldu. Ona nazaran iş hayatında kusurlar, siyasette yanlışlar, farklılıklar doğaldı. Lakin şuurlu kusurları, kasıtlı palavraları ve bunların kaynağı şahısları muhatap almamak, polemiklere girmemek, dedikoduyu ciddiye almamak en doğrusuydu.

12 Eylül darbesi sonrası İstanbul’a geldim. Yılda bir kere buluşur, yemek yer, sohbet ederdik, “Rapor vermeye geldim” derdim. Doksanlı yıllarla birlikte ülkenin sıkıntıları ağırlaştı. Siyasetin hayattan bir kere daha kopmaya başladığı devirde ülkenin sorunlarına tahlil siyasetleri tartışmak, geliştirmek için oluşan bir kümeye davet etti. 30 kişilik bir küme 92-95 yılları ortasında adeta beraberce doktora yaptık. Tarhan Bey’in moderatörlüğünde problemleri öğrenmek, tartışmak, düşünmek, yeni bir siyaset örmek için haftada iki gün on saate yakın çalıştık. Bu çalışmalardan Demokratik Cumhuriyet Programı (DCP) ismini alan bir küme ve siyasetler dizisi oluştu. Partileşme isteğini başaramadık, dernek olarak 2006 yılına kadar da birebir tartışma ve öğrenme sürecini devam ettirdik. Elbette hepimizin öğretmeni hatta başöğretmeni Tarhan Bey’di. Siyasi üslubunu, tartışma adabını, uzlaşmanın ne olduğunu, nasıl olması gerektiğini, bir sıkıntıyı önyargısız düşünmeyi, ezberlerin dışında tahlil yapabilmeyi, bir tahlili kaynak partiye şahsa nazaran değil memleketin hayrına olup olmamasına nazaran kıymetlendirmek gereğini ondan öğrendik.

Öğrenmeye çalışmak ve dinlemek en büyük özelliklerindendi. Bilgisayarı hepimizden âlâ kullandı daima. Dinlerdi, onun karşısına gelmiş herkesi dinlerdi. Fikrini sorana hiç şunu yap demedi, fakat o denli sorular sorardı ki sizin kendi yolunuzu, tekniğini bulurdunuz.

Ama siyasete girmek hakkında soran herkese şiddetle, girmeleri yolunda kuvvetli telkinde bulundu. Tarhan Beyefendi için siyaset kutsal bir şeydi, hele yurttaş olmak için siyaset olmazsa olmazdı. Siyasette etkin olan, olmak isteyen hiç kimseyi siyasi yahut parti tercihiyle değerlendirmedi. Kâfi ki siyasette olsunlar diye bakardı. Örgütlü siyaseti çok ancak çok önemserdi. Öte yandan da örgüt içi demokrasiyi vazgeçilmez ön koşul görürdü. Konuşma fırsatı bulduğu her siyasi başkana ve siyaset insanına parti içi demokrasi gereğini anlattı. Kendi anlattıklarından öte benim siyasi parti ve siyasetçilerle her görüşmem öncesinde hazırlık yaparken ısrarla parti içi demokrasiyi anlatmamı önerirdi daima.

Gerçek bir demokrattı. Hayatın her alanında demokratça düşündü, davrandı samimiyetle. Farklı fikirlere duygusal reaksiyonlar vermemeyi öğrendim hayat ustamdan. Ve bilhassa de yurttaşların tercihlerine hürmet duymayı öğrendim. Bizlere de öğrettiği mottomuz “Vatandaşın beyanına prestij edilir” üzere kolay, sade dört sözlük bir cümleydi. İnsan hakları, özgürlük, demokrasi çabasının en kararlı, en içten neferiydi.

2002 yılında özel bölümden emekli olmuş, sivil toplumda çalışmaya başlamıştım. Tarhan Bey’in KONDA’sı seçim süreçlerinde siyasal araştırma yapan, seçim dışındaki vakitlerde son on yıldır çekmecede bekleyen pozisyondaydı. Tarhan Beyefendi 2005 yılı eylül ayında KONDA’yı ortak olarak tam vakitli çalışır hâle getirmeyi teklif etti. Gayrettepe’de bir ofis tuttuk, sadece ikimizdik. Birinci işverenim, birinci oda arkadaşım ve büyüğümle, tekrar birebir odada yan yana iki masayla başladık. Tarhan Beyefendi 72, ben 49 yaşındaydım, hayatımda sanayi şirketlerinde yöneticilik yapmak dışında bir araştırma tecrübem, anı defterim, kamuoyunda adımı bilen yoktu. Fakat Tarhan Beyefendi ismini, prestijini paylaşacak kadar bana güvenmişti. Bu da bana yeterdi, gerisi günde 15 saat çalışmaydı.

KONDA’da çok özel günler yaşadık. Muvaffakiyetlerin gururunu, başarısızlığın mahcubiyetini bir arada yaşadık. Tarhan Bey’den yaptığımız işin bilimselliğini, ciddiyetini, gerekliliğini öğrendik. KONDA bu süreçte yavaş yavaş yalnızca seçim araştırmaları yapan bir kurumdan toplumsal ve kültürel araştırmalar yapan bir enstitü haline gerçek evrildi.

Hangi partiyle, hangi şirketle münasebet kuracağımıza, hangi projeyle ilgileneceğimize direkt hiç karışmadı. Her iş ve bağın risk ve fırsatlarını düşünmemizi sağlayacak sorular sorar, ne yaptığımızdan emin olmamızı sağlayacak tartışmalar yapar lakin hiç “evet” yahut “hayır” demezdi. Sabahları ofise girdiğinde gözlerindeki pırıltıdan anlardık yanlışsız yolda olup olmadığımızı, gururlandığını. KONDA’nın geldiği yerle gururlandığını hissettik daima.

Memleketini o kadar severdi ki… Hiçbir işe siyasi konumunun, tercihinin üzerinden bakmazdı; memleketin faydasından bakardı. En sert, en kötücül ve kasıtlı hücumlarla karşılaştığında bile bu tavrını hiç değiştirmedi. Rüzgara nazaran, kamuoyundaki alkışa nazaran konum almadı. Yazdığı, söylediği her mevzuda samimiydi, sahiciydi.

Tam da bu nedenle herkes tarafından dikkate alınan, söylediklerine kulak verilen birisiydi. Yanında olmak çok fakat çok özeldi, çok öğreticiydi.

Kitabımı babama ve hayat ustam Tarhan Bey’e ithaf etmiştim. Ne kadar memnun olduğunu, gururlandığını tekrar her zamanki üzere gözlerinden ve sesindeki titremeden anlamıştım. Artık ortak dostumuz Prof. Mehmet Alkan’dan öğrendim ki bu ithafıma “Hayatımda aldığım en hoş iltifat” demiş. Benim ustamın, pusulamın yokluğuna alışabilmek için galiba en kıymetli desteğim gıyabımda söylediği bu kelamı olacak.

İki ay evvel şirket Genel Heyeti’ni ve İdare Şurası toplantısını yaptık. KONDA için gelecek planlarını, dönüşüm sürecini planladık. Ülkenin geleceğini, yaşanan sıkışmışlıktan, bu badireden çıkmak için neler yapabileceğimizi konuştuk. “Anlat” dedi, “Konuş” dedi, “Herkesin kapısını çalmak, uyarmak gerekiyor” dedi. KONDA ve benim için umutlu, memnun ve gururluydu. Lakin çok telaşlıydı memleketin geleceği için.

Vefatıyla son bir şey daha öğrendim Tarhan Bey’den. Kamuoyunda saygınlık ve prestij için medyada, toplumsal medyada görünür olmanın, spekülatif laflar etmenin değeri yokmuş. Saygınlık ve prestij samimiyetinize, sahiciliğinize, prensipli ve dengeli duruşunuza, memleket sevginize ve bu uğurda neler yaptığınıza bağlıymış.

Son bir buçuk yılda babamı, kayınbabamı, Aydın Ağabey’i ve Hayat Ustamı; Tarhan Erdem’i kaybettim. Hoş beşerler eksildi hayatımdan.

43 yıl sonra masalarımız hâlâ yan yana, tıpkı odada. Bu yazıyı yazdım, sildim, yazdım, sildim. Hâlâ birebir odada iki masada oturuyoruz. Lakin onun masasında hayat ustam yok, çiçekler var. Art planda çok sevdiği Vivaldi çalıyor. Her cümleden sonra dönüp ona bakıyorum. Biliyorum özel şeylerden, hislerden kelam edilmesinden hoşlanmazdı; lakin dedim ya, bu ferdî bir yazı oldu Tarhan Beyefendi, ne yapayım, çırak hisleriyle yazdım. Sizi çok özleyeceğim.

KAYNAK