Piyasalar bir süredir ABD Başkanı Donald Trump’ın açıklayacağı ek gümrük vergilerine kiltlenmişken, Trump dünya ekonomisini derinden sarsacak tarifeleri geride bıraktığımız hafta açıkladı.
Beyaz Saray’dan yapılan bu açıklama sonrası New York borsası tarihinin en büyük çakılmalarından birini yaşadı. Sadece ABD değil birçok ülke bu gelişmelerden etkilenirken, aralarında Trump’ın önemli destekçilerinden Elon Musk’ın da olduğu milyarderlerin servetinde büyük kayıp yaşandı.
Trump’ın tarifeleri daha açıklanmadan “Çılgınlık” olarak görülürken kısa sürede küresel piyasalarda deprem etkisi yarattı. Dünya ekonomisini ne şekilde etkileyeceğine dair yorumlar da gelmeye devam ediyor.
ABD Başkanı Trump’ın tarifeleri ne anlama geliyor? Ticaret savaşları mı başlayacak? Türkiye bu tablonun neresinde?
Türkiye’nin önde gelen ekonomistlerinden Eski Hazine Müsteşarı İktisatçı Mahfi Eğilmez, ABD’nin gümrük vergisi tarifelerini yazdı.
Eğilmez “Komşuyu Yoksullaştırma Politikası” başlıklı yazısında bahsettiği politikanın ekonomide, “bir ülkenin, ekonomik sorunlarını, diğer ülkelerin ekonomilerini bozacak yollara başvurarak çözmekte kullandığı yaklaşımlar” olarak tanımlandığını belirterek, 15 ile 19’uncu yüzyılda Avrupa’nın başvurduğu bu politikanın 2. Dünya Savaşı’nın ardından terk edilmeye başlandığının altını çizdi.
ABD’NİN DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ’NE YAKLAŞIMI
Söz konusu politikanın ülkeler için olumsuz sonuçlar yarattığını ve bunun önüne geçmek için IMF(Uluslararası Varlık Fonu), Dünya Bankası ve ITO (Uluslararası Ticaret Örgütü) gibi kuruluşların devreye sokulduğunu anlatan Eğilmez sürece dair şunları aktardı “Dünya ticaretinde gümrük vergileri, dış ticaret düzenlemeleri gibi konulara standart getirmek üzere önerilen üçüncü kurum olan ITO, ABD’nin kabul etmemesiyle kurulamadı ve GATT adı altında konferanslara dönüştü. Böylece bu düzenlemelerin sacayağını oluşturan üçlüden birisi eksik bir düzenleme olarak kaldı. Konferanslar düzeninde yürüyen sistem 1995 yılında kurulan Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) yerini bıraktı. Ne var ki ABD, bu örgütün düzenlemelerine uymadı, o uymayınca Çin de benzer tavır aldı ve bu kurum yaptırım uygulayamayan bir örgüt halini alarak işlevini yitirdi.”
Eğilmez, ABD’nin son tarifelerle birlikte DTÖ’yü iyiden iyiye yok sayarak “komşuyu yoksullaştırma politikasını” tam anlamıyla yeniden yürürlüğe koyduğunu yazdı.
Trump yönetiminin gümrük vergilerini hesaplamakta kullandığı formülü basitçe tanımlayan Eğilmez formülün Türkiye’ye uygulandığında yüzde 4,2 çıkması gerektiğini ancak bu oranın yüzde 10 olarak belirlendiğini kaydetti.
Yaşanan tabloda en önemli meselenin Çin ve AB olmak üzere diğer ülkelerin nasıl tavır alacağı olduğuna işaret eden Eğilmez “Şimdi dünya nefesini tutmuş diğer misillemelerin nasıl ve ne boyutta olacağını bekliyor.” dedi.
“ORTA ÇAĞ’A DÖNÜŞ”
“Ticaret savaşları bir süredir döviz kurları üzerinden yürütülüyordu” diyen Mahfi Eğilmez, Orta Çağ’daki merkantilist politikaya dönüş emareleri olduğunu yazdı:
“ABD’nin gümrük vergilerini artırmasıyla bu savaşlar merkantilist dönemdeki yaygınlığına doğru hızla ilerlemeye başladı. Diğer ülkelerin beklendiği gibi misilleme yapmasıyla birlikte yeni merkantilizm tam olarak uygulamaya geçmiş olacak. Öteden beri üzerinde durduğum ortaçağa dönüş emareleri giderek hızlanıyor. “
